Το όραμα του αρχιτέκτονα – ψαριού

Eπιµέλεια: MITSILA από το Πράσινο Ποντίκι
Ο Ζακ Ρουζερί δεν αυτοσυστήνεται ως αρχιτέκτονας, αλλά ως µισός άνθρωπος και µισό ψάρι… Και όχι βέβαια τυχαία, αφού ο κορυφαίος Γάλλος αρχιτέκτονας είναι εξπέρ της θαλάσσιας δόµησης, είναι ο επιστήµονας που οραµατίζεται, σχεδιάζει και κατασκευάζει κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και θέλει να συνδέσει το όνοµά του µε τις πρώτες υποθαλάσσιες πόλεις.
Η έµπνευσή του πηγάζει από τη συστηµατική µελέτη θαλασσίων ειδών, όπως οι ιππόκαµποι και οι µέδουσες, αλλά και από τη µελέτη των παγόβουνων και των διαστηµοπλοίων της ΝΑΣΑ.

Ο θαλάσσιος δορυφόρος
Ο Ζακ Ρουζερί, αν και ασχολείται εδώ και τριάντα χρόνια µε τον σχεδιασµό οικισµών µέσα στη θάλασσα, έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό όταν παρουσίασε το όραµά του για τη δηµιουργία του πρώτου θαλάσσιου δορυφόρου, του «Sea Orbiter», που θα βοηθήσει στην ανακάλυψη άγνωστων µέχρι σήµερα θαλασσίων ειδών αφού θα έχει τη δυνατότητα να συλλέξει στοιχεία για τη βιολογία των ωκεανών από σημεία που οι επιστήμονες δεν έχουν μπορέσει μέχρι σήμερα να προσεγγίσουν.
Tο «Sea Orbiter» μοιάζει με γιγάντιο ιππόκαμπο, θα έχει ύψος 51 μέτρων, εκ των οποίων μόλις το ένα τρίτο θα βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ θα ισορροπεί σε καρίνα διαμέτρου10 μέτρων.
Ο θαλάσσιος δορυφόρος δεν θα είναι «καρφωμένος» στη θάλασσα, αφού θα μπορεί να μετακινείται (αλλά μόνο με τη βοήθεια των θαλασσίων ρευμάτων και των ανέμων), ενώ θα μπορεί να φιλοξενήσει 18 επιστήμονες, οι οποίοι επί τρεις μήνες δεν θα χρειάζεται να πιάσουν λιμάνι για ανεφοδιασμό.
Πριν από τρία χρόνια ο γάλλος αρχιτέκτονας ολοκλήρωσε τη μακέτα του «Sea Orbiter» που είχε ύψος 3,5 μέτρακαι η οποία υποβλήθηκε σε εξαντλητικές δοκιμές επί έξι μήνες σε ειδική δεξαμενή. το μεγάλο στοίχημα για τον ρουζερί ήταν εάν η κατασκευή του θα άντεχε σε ισχυρές καταιγίδες και κύματα που ξεπερνούσαν τα 15 μέτρα, σε συνθήκες, δηλαδή, που θα συναντήσει κατά την περιπλάνησή της στους ωκεανούς.

Το όραμα του Ρουζερί δεν έχει καταφέρει, πάντως, μέχρι στιγμής να συγκεντρώσει την απαραίτητη χρηματοδότηση για την κατασκευή του αφού απαιτούνται συνολικά 35 εκατομμύρια ευρώ και ο γάλλος αρχιτέκτονας εκτιμάται ότι έχει συγκεντρώσει περίπου τα μισά, με αποτέλεσμα η ολοκλήρωσή του να καθυστερεί. Έτσι ενώ αρχικά υπολογιζόταν ότι θα έκανε το παρθενικό του ταξίδι το 2008, εκτιμάται ότι τελικά θα κάνει «πρεμιέρα» το καλοκαίρι του 2013, με την πρώτη αποστολή του στη μεσόγειο θάλασσα και έναν χρόνο μετά θα μπει στη μεγάλη περιπέτεια για το γκολφ στριμ, όπου ακολουθώντας το ρεύμα προς τον βορρά θα πραγματοποιήσει το μεγαλύτερο υποβρύχιο παιχνίδι όλων των εποχών.

Γλυπτά από CD

Eπιµέλεια: Mitsila από το Πράσινο Ποντίκι
O Sean Avery είναι ιδιαίτερα ταλαντούχος. Συγγραφέας παιδικών βιβλίων και ζωγράφος αποφάσισε να ασχοληθεί και µε τη γλυπτική, µεταµορφώνοντας άχρηστα υλικά, όπως χαλασµένα CD, σε έργα τέχνης.
Το αποτέλεσµα της δουλειάς του είναι πράγµατι εντυπωσιακό. Το θέµα του είναι αποκλειστικά τα ζώα και κάθε κοµµάτι της συλλογής του είναι µοναδικό αφού τα χαλασµένα CD αλλά και άλλα µεταλλικά υλικά που χρησιµοποιεί, στα χέρια του µεταµορφώνονται ιδανικά.
Τα γλυπτά έχουν όµορφα χρώµατα και εξαιρετική κίνηση καθώς ο Avery συνδυάζει διαφορετικές τεχνικές και διαφορετικά υλικά ώστε τα γλυπτά του να συνάδουν µε την έννοια της βιώσιµης τέχνης.

Η ικανότητα του Αυστραλού καλλιτέχνη να δίνει στα παλιά CD τη µορφή, για παράδειγµα, των φτερών των πουλιών και της γούνας µιας γάτας, κάνει τα γλυπτά του αξιολάτρευτα. Η ανακύκλωση – επαναχρησιµοποίηση των ψηφιακών δίσκων αποτελεί πονοκέφαλο αφού, σύµφωνα µε τα στοιχεία του WorldWatch Institute, κάθε χρόνο καταλήγουν στα σκουπίδια παγκοσµίως περισσότερα από 55 εκατοµµύρια CD που περιέχουν προγράµµατα για ηλεκτρονικούς υπολογιστές και εκατοντάδες εκατοµµύρια παλιά ή χαλασµένα µουσικά CD και DVD.
Επισηµαίνεται ότι η ανακύκλωση των CD/DVD δεν είναι εύκολη διαδικασία αφού µπορεί να γίνει µόνο από εξειδικευµένες εταιρείες ανακύκλωσης ηλεκτρονικού εξοπλισµού. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι, για παράδειγµα, στη χώρα µας δεν θεωρείται υποχρέωση η συλλογή και ανακύκλωσή τους αφού δεν υπάρχει πρόβλεψη στον νόµο για την ανακύκλωση ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού υλικού.
Την ίδια ώρα, τα χαλασµένα CD/DVD περιέχουν πολύτιµες ύλες που µπορούν να επαναχρησιµοποιηθούν, όπως πολυκαρβονικό – είδος πλαστικού που παράγεται από πετρέλαιο ή φυσικό αέριο -, λάκα, βωξίτη, αλουµίνιο και χρυσό. Τα υλικά αυτά εάν ανακτηθούν, επαναχρησιµοποιούνται στην αυτοκινητοβιοµηχανία και ως πρώτες ύλες για την παραγωγή πλαστικού.
Στη χώρα µας υπάρχει µόνο µια εταιρεία, η Ανακύκλωση Α.Ε., µε έδρα την Κοµοτηνή, που εξειδικεύεται στην επεξεργασία και ανακύκλωση / αναγέννηση πλαστικών υλών και ψηφιακών δίσκων. Η παραγωγική της δυναµικότητα είναι πάνω από 500 τόνοι τον χρόνο.

Homo Delphinus, homo balaena

Της Ιριάννας Λιανάκη – Δεδούλη από το Πράσινο Ποντίκι

Από όλα τα θαλάσσια θηλαστικά σίγουρα τα δελφίνια κατέχουν µια ξεχωριστή θέση στην καρδιά µας. Αξιολάτρευτοι συνταξιδιώτες, πρωταγωνιστές σε αφηγήσεις ναυτικών και ντοκιµαντέρ, καταφέρνουν συχνά µαζί µε τις φάλαινες να τραβούν την προσοχή µας. Με κάποιον τρόπο, ακόµα και εάν δεν γνωρίζουµε, διαισθανόµαστε ότι µε αυτά τα πλάσµατα µοιραζόµαστε κοινά χαρακτηριστικά.
Τα έχουµε βαφτίσει «πανέξυπνα», αναγνωρίζοντας στη συµπεριφορά τους χαρακτηριστικά θεωρούµενα ως κατεξοχήν ανθρώπινα, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που άνθρωπος και θαλάσσια θήλαστικά καταφέρνουν να επικοινωνήσουν µε έναν µοναδικό τρόπο.
Έτσι, δεν είναι καθόλου τυχαίο που στην επιστηµονική κοινότητα πληθαίνουν οι φωνές που υποστηρίζουν ότι τα δελφίνια πρέπει να χαρακτηριστούν «µη ανθρώπινα πρόσωπα» – «non human persons» – µε εγγενή δικαιώµατα στην ύπαρξη και την ελευθερία.
Μάλιστα, κατά την ετήσια συνάντηση της Αµερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήµης (AAAS), στο Βανκούβερ, οι επιστήµονες προχώρησαν ένα βήµα παραπέρα υποστηρίζοντας την υπογραφή µιας ∆ιακήρυξης για τα δικαιώµατα των κητοειδών.
Σύµφωνα µε τους επιστήµονες, τόσο τα δελφίνια όσο και οι φάλαινες είναι αρκούντως έξυπνα, ώστε να τους αξίζει να έχουν τα ίδια δικαιώµατα µε τους ανθρώπους.

«Μη ανθρώπινα πρόσωπα»

Τι θα σήµαινε όµως η αναγνώριση στα κητοειδή αντίστοιχων µε τους ανθρώπους δικαιωµάτων; Πολύ απλά θα σήµαινε το τέλος της φαλαινοθηρίας, της σφαγής των δελφινιών, της αιχµαλωσίας τους και της χρησιµοποίησής τους σε «ψυχαγωγικά» πάρκα. Με άλλα λόγια, ο άνθρωπος θα έπρεπε να σταµατήσει να τα αντιµετωπίζει ως ιδιοκτησία ή εµπόρευµα. Όπως τόνισε ο καθηγητής Tom White από το Πανεπιστήµιο Loyola Marymount του Λος Άντζελες, η ηθεληµένη θανάτωση δελφινιών και φαλαινών ισοδυναµεί µε ηθεληµένη θανάτωση ανθρώπων. «Η φαλαινοθηρία δεν είναι συγκοµιδή πόρων, είναι δολοφονία» προσυπογράφει η Lori Marino, ερευνήτρια του Πανεπιστηµίου της Ατλάντα.
Στο αρχικό κείµενο της διακήρυξης – όπως αυτό είχε διαµορφωθεί τον Μάιο του 2010 – υπήρχαν οι επισηµάνσεις: «κάθε ανεξάρτητο κητοειδές έχει δικαίωµα στη ζωή», «κανένα κητοειδές δεν πρέπει να είναι αιχµάλωτο ή υποτελές, να υφίσταται βάναυση µεταχείριση ή να αποµακρύνεται από το φυσικό του περιβάλλον», καθώς επίσης και «κανένα κητοειδές δεν µπορεί να είναι ιδιοκτησία κανενός κράτους, οργανισµού, οµάδας ή ατόµου».
Στην τελευταία συνάντηση στο Βανκούβερ προστέθηκε ακόµα ότι «τα δικαιώµατα, οι ελευθερίες και οι κανόνες που ορίζονται στη διακήρυξη θα πρέπει να προστατεύονται τόσο από το διεθνές δίκαιο όσο και από τα επιµέρους εθνικά δίκαια».
Σίγουρα η υιοθέτηση αυτής της ριζοσπαστικής πρότασης προϋποθέτει έναν µεγάλο βαθµό ωριµότητας από το ανθρώπινο είδος, την οποία πιθανόν να µην έχει ακόµα κατακτήσει. Το να αναγνωρίσουµε και σε άλλα είδη δικαιώµατα, δεν περιορίζει τα δικά µας, αντιθέτως µας εξυψώνει.
Η υπέρβαση είναι δυνατή και όλοι πρέπει να παλέψουμε γι’ αυτήν.

Τα κοινά γνωρίσματα

Στην Ισλανδία φάλαινες και ψαράδες συνεργάζονται σε καθημερινή βάση. Οι φάλαινες υποδεικνύουν στα ψαράδικα πού έχει μπόλικα ψάρια για να ρίξουν τα δίχτυα τους και σε αντάλλαγμα οι ψαράδες τούς δίνουν μέρος της ψαριάς.
Χρόνια επιστημονικής έρευνας επιβεβαιώνουν ότι τόσο τα δελφίνια όσο και οι φάλαινες έχουν μεγάλους, σύνθετους εγκεφάλους και επίπεδα «αυτογνωσίας» παρόμοια με εκείνα των ανθρώπων.
Η ερευνήτρια δρ Lori Marino από το Πανεπιστήμιο της Ατλάντα υπογραμμίζει πως πλήθος ερευνών έχει δείξει πως τα κητοειδή έχουν, εάν όχι όλα, τα περισσότερα από τα ανθρώπινα γνωρίσματα, όπως η νοημοσύνη, η αυτονομία και οι κοινωνικές δεξιότητες.
«Οι βασικές τους ανάγκες είναι παρόμοιες με εκείνες των ανθρώπων: Θέλουν να παραμείνουν ζωντανά, να μην περιορίζονται, να κάνουν επιλογές, να ταξιδεύουν και να μετέχουν στην κοινωνική αλληλεπίδραση» τονίζει η ερευνήτρια.
Μάλιστα, η ίδια διεξήγαγε ένα ενδιαφέρον πείραμα, στο οποίο καταδεικνύονται τα κοινά γνωρίσματα μεταξύ ανθρώπων και δελφινιών.
Πιο συγκεκριμένα, στο εν λόγω πείραμα τα δελφίνια επέλεγαν ανάλογα με ήχους που άκουγαν – συχνά πανομοιότυπους – τον έναν από τους δύο μοχλούς που υπήρχαν, ή έναν τρίτο όταν ήθελαν να υποδείξουν ότι το τεστ ήταν πολύ δύσκολο για να απαντηθεί και προτιμούσαν να προχωρήσουν στην επόμενη ερώτηση. Σύμφωνα με τη Lori Marino, τα δελφίνια αντέδρασαν στη συγκεκριμένη κατάσταση με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που θα δρούσαν και οι άνθρωποι.
«Τα δελφίνια έχουν το δικό τους μυαλό και τις δικές τους σκέψεις» τονίζει η ερευνήτρια, εστιάζοντας παράλληλα και στην αυτοσυνειδητότητα των δελφινιών, η οποία, όπως λέει, αποδεικνύεται όταν κοιτάζονται στον καθρέφτη και μπορούν να αναγνωρίσουν το είδωλό τους.

Πέντε δισεκατομμύρια ευρώ από το ποδήλατο!

Από το Πράσινο Ποντίκι
Το EuroVelo είναι ένα πρόγραµµα της Ευρωπαϊκής Οµοσπονδίας Ποδηλατών (ECF) για την ανάπτυξη ενός δικτύου υψηλής ποιότητας ποδηλατικών διαδροµών που να συνδέει όλη την Ευρώπη. Οι διαδροµές µπορούν να χρησιµοποιηθούν από τουρίστες καθώς και από τον τοπικό πληθυσµό που κάνει τις καθηµερινές µετακινήσεις του µε ποδήλατο. Το EuroVelo αποτελείται σήµερα από 14 δροµολόγια και προβλέπεται ότι το δίκτυο θα έχει ουσιαστικά ολοκληρωθεί µέχρι το 2020.
Το EuroVelo µπορεί να προσφέρει, σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις, 5 δισ. ευρώ κάθε χρόνο στην οικονοµία της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρέχοντας ένα ποιοτικό και βιώσιµο τουριστικό προϊόν. Ήδη ψηφίστηκε από την ολοµέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 15 ∆εκεµβρίου ότι το EuroVelo θα πρέπει να περιλαµβάνεται στο ∆ιευρωπαϊκό ∆ίκτυο Μεταφορών ∆Ε∆-Μ (ΤΕΝ-Τ) απαντώντας στην Ευρωπαϊκή Λευκή Βίβλο της Επιτροπής για τις µεταφορές. Με αυτό τον τρόπο, η ολοµέλεια επιβεβαίωσε τη θετική ψήφο της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισµού.
Στην Ελλάδα τη λειτουργία του Εθνικού Συντονιστικού Κέντρου για το EuroVelo ανέλαβε η Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης, που προετοιµάζει µαζί µε τον δήµο τη διοργάνωση πανελλήνιας ποδηλατικής συνάντησης και συνεδρίου την άνοιξη του 2012 στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πρωτεύουσας Νεολαίας.